ECB cảnh báo mức nợ công cao khiến châu Âu có nguy cơ gặp 'cú sốc bất lợi'

Ngân hàng Trung ương Châu Âu (ECB) cho biết, nợ chính phủ có khả năng vẫn ở mức cao và xác định "các chính sách tài chính lỏng lẻo" là mối quan tâm hàng đầu. Ảnh: AP

Rủi ro nợ công và lãi suất cao

Ngân hàng Trung ương châu Âu (ECB) cho biết, “trượt dốc tài chính” khiến các quốc gia dễ bị tổn thương trước căng thẳng địa chính trị và lãi suất cao hơn.

Trong cuộc đánh giá ổn định tài chính hai năm một lần, ECB cho biết nhiều chính phủ châu Âu chưa hủy bỏ hoàn toàn các biện pháp hỗ trợ được đưa ra nhằm bảo vệ người tiêu dùng và doanh nghiệp khỏi tác động của Covid-19 và cuộc xung đột ở Ukraine.

Họ lập luận rằng, sự kết hợp giữa “mức nợ cao và chính sách tài chính nhẹ nhàng” có thể khiến các nhà đầu tư lo sợ. Điều này có thể “làm tăng chi phí đi vay hơn nữa và có tác động tiêu cực đến ổn định tài chính, bao gồm cả tác động lan tỏa đến người đi vay tư nhân và người sở hữu trái phiếu chính phủ”.

ECB chỉ ra, có tới 11 quốc gia EU bao gồm Pháp và Ý có thể bị khiển trách vì vi phạm giới hạn thâm hụt ngân sách 3% theo các quy định tài chính sửa đổi, có hiệu lực trong năm nay.

ECB cũng cảnh báo, các thị trường có thể phản ứng với rủi ro “trượt dốc tài chính” trước các cuộc bầu cử dự kiến trong năm nay và năm tới, bao gồm cả tại quốc hội châu Âu, Đức, Áo và Bỉ.

Cũng theo ECB, rủi ro đối với hệ thống tài chính hầu như đã giảm bớt trong những tháng gần đây, với nợ hộ gia đình và doanh nghiệp giảm xuống dưới mức trước đại dịch. Tổ chức này cảnh báo thêm, nợ công có thể vẫn ở mức cao, xác định “các chính sách tài chính lỏng lẻo” là mối quan tâm hàng đầu.

Mặc dù hoạt động kinh tế dự kiến sẽ khởi sắc trong vài năm tới, được hỗ trợ bởi thị trường lao động kiên cường, lạm phát thấp hơn và dự kiến ECB sẽ cắt giảm lãi suất từ tháng tới, nhưng báo cáo cho biết “những thách thức về cơ cấu… vẫn là lực cản đối với năng suất và tăng trưởng”.

Kết hợp với các dấu hiệu tổn thất gia tăng đối với tài sản thương mại, ECB cho biết “triển vọng vẫn còn mong manh” và “thị trường tài chính vẫn dễ bị tổn thương trước những cú sốc bất lợi hơn nữa”. Họ lập luận, kỳ vọng về lãi suất sắp diễn ra đã “thúc đẩy sự lạc quan” của các nhà đầu tư nhưng cũng cảnh báo “tâm lý có thể thay đổi nhanh chóng”.

“Không đủ bộ đệm tiền mặt” sẽ khiến bất động sản bị bán tháo

Cảnh báo từ ECB được đưa ra sau khi EU công bố dự báo kinh tế cập nhật, trong đó ước tính khoản vay ròng của các chính phủ Eurozone sẽ giảm từ 3,6% GDP năm ngoái xuống 3% trong năm nay và 2,8% vào năm 2025. Tuy nhiên, tổ chức này cho biết tổng nợ chính phủ dự kiến sẽ duy trì trên mức trước đại dịch ở mức 90% GDP trên toàn khối vào năm 2024, sau đó tăng nhẹ vào năm tới.

Nhiều khoản cho vay bất động sản thương mại ở châu Âu đang trở nên khó khăn hơn. Nguồn: FT

ECB đã cố gắng bổ sung thêm các quy tắc tài chính mới của EU bằng cách cảnh báo bất kỳ quốc gia nào không tuân thủ các khuyến nghị giảm nợ của Brussels trong thủ tục thâm hụt quá mức có thể bị loại khỏi chương trình mua trái phiếu mới nhưng chưa được kiểm chứng của ngân hàng trung ương.

Brussels chỉ ra, có tới 11 quốc gia EU bao gồm Pháp và Ý có thể bị khiển trách vì vi phạm giới hạn thâm hụt ngân sách 3% theo các quy định tài chính sửa đổi, có hiệu lực trong năm nay.

ECB cảnh báo thị trường bất động sản thương mại đã phải chịu một “sự suy thoái mạnh mẽ”, đồng thời cho biết thêm, giá của các tòa nhà văn phòng và địa điểm bán lẻ có thể giảm hơn nữa do “nhu cầu về mặt cấu trúc thấp hơn”.

Tuy nhiên, ngày 16/5, Phó chủ tịch ECB Luis de Guindos cho biết vấn đề này sẽ được xem xét theo quy tắc gọi là công cụ bảo vệ đường truyền, cho phép ECB mua trái phiếu của bất kỳ quốc gia nào được đánh giá là có chi phí đi vay tăng cao một cách không chính đáng. Ông nói: “Chúng tôi sẽ đi xa hơn và vượt xa các điều khoản của bất kỳ thủ tục thâm hụt quá mức của bất kỳ quốc gia cụ thể nào”.

Chi phí đi vay của các chính phủ châu Âu đã giảm từ mức cao gần đây do các nhà đầu tư dự đoán ECB sẽ sớm bắt đầu cắt giảm lãi suất để ứng phó với tình trạng lạm phát giảm, hiện đã gần đạt mục tiêu 2%.

Chênh lệch giữa chi phí đi vay kỳ hạn 10 năm của Ý và Đức - được theo dõi chặt chẽ như một chỉ báo về căng thẳng tài chính - đã giảm xuống gần mức thấp nhất trong hai năm. Tuy nhiên, ECB cho biết: “Những điều không chắc chắn xung quanh việc thực hiện chính xác khuôn khổ tài chính mới của EU có thể khiến những người tham gia thị trường phải đánh giá lại rủi ro chủ quyền (rủi ro chính phủ nước ngoài vỡ nợ đối với trái phiếu của họ hoặc áp đặt các quy định ngoại hối gây tổn hại đến giá trị hợp đồng ngoại hối - PV)”.

ECB cảnh báo thị trường bất động sản thương mại đã phải chịu một “sự suy thoái mạnh mẽ”, đồng thời cho biết thêm, giá của các tòa nhà văn phòng và địa điểm bán lẻ có thể giảm hơn nữa do “nhu cầu về mặt cấu trúc thấp hơn”.

ECB đặt ra chính sách tiền tệ cho 20 quốc gia thành viên Eurozone và giám sát những ngân hàng và tổ chức tài chính lớn nhất trong khối tiền tệ. Tổ chức này cho biết hệ thống ngân hàng Eurozone đã “được trang bị tốt để vượt qua những rủi ro này, nhờ vào vị thế vốn và thanh khoản mạnh mẽ”.

Nhưng ECB cũng cảnh báo, “không đủ bộ đệm tiền mặt” có thể dẫn đến việc các quỹ đầu tư bất động sản “bắt buộc phải bán tài sản” “đặc biệt nếu sự suy thoái trên thị trường bất động sản tiếp tục hoặc nghiêm trọng hơn”./.

Hoàng Lê (theo The Financial Times)